ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

Α. Κείμενο

Ο Ηρόδοτος, προσπαθώντας να ερμηνεύσει την αντιπαλότητα Ασίας και Ευρώπης που οδήγησε στους Περσικούς πολέμους, αναφέρει την εκδοχή ότι αυτή ξεκίνησε από αρπαγές γυναικών. Ο Πάρης οδήγησε την Ελένη στην Τροία βέβαιος πως δεν επρόκειτο να τιμωρηθεί εξαιτίας της παλαιότερης αρπαγής της Μήδειας από τους Έλληνες. Όταν αυτοί απαίτησαν την επιστροφή της, σύμφωνα με την εκδοχή Αιγύπτιων ιερέων που παρατίθεται στο δεύτερο βιβλίο της Ἱστορίης, οι Τρώες ισχυρίστηκαν ότι δε βρισκόταν στα χέρια τους, και επακολούθησε ο Τρωικός πόλεμος. Η καταστροφή της Τροίας παρουσιάζεται από τον ιστορικό ως θεϊκή βούληση, καθώς το θεῖον θέλησε να καταστήσει φανερό ότι τα σοβαρά αμαρτήματα (όπως η αγνωμοσύνη του Πάρη προς τον Μενέλαο που τον φιλοξενούσε) επισύρουν ολέθριες συνέπειες για αυτούς που τα διαπράττουν.

Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν, ἀπέδοντο ἂν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες, ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου. Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦν ὁ Πρίαμος οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες, ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλοντο, ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇ. Εἰ δέ τοι καὶ ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον, ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων, μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν, ἀπώλλυντο, Πρίαμος, εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ συνῴκει, ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν Μενελάῳ, ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν. Ἀλλ' οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες, ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι, τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι, ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν.

 Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Είδη προτάσεων

1. Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν (υποθετική)
2. ἀπέδοντο ἄν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες, ἑκόντος γε ἤ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου.(κύρια)
3. Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦν ὁ Πρίαμος(κύρια)
4. οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες (ἦσαν φρενοβλαβεῖς), (κύρια)
5. ὥστε (ὁ Πρίαμος-οἱ Τρῶες) τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν (συμπερασματική)
   ἐβούλοντο,
6. ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇ.(τελική)
7. Εἰ δέ τοι καὶ ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον,(υποθετική)
8. ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων, μάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ἀπώλλυντο,(χρονική)
9. ὁπότε (οὗτοι) συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν,(χρονικουποθετική)
10. Πρίαμος ἀπέδωκεν ἄν αὐτὴν Μενελάῳ, (κύρια)
11. εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ συνῲκει, (εναντιωματική)
12. ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν.(τελική)
13. Ἀλλ’ οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος (κύρια)
14. οὐδὲ ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειαν,(κύρια)
15. ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι,(αναφορική- παραβολική)
16.  ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι,(τελική)
17. ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων μεγάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶν θεῶν. (ειδική)
    
    ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
    

    Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία,

    οι Τρώες θα την έδιναν στους Έλληνες,

    με τη θέληση ή χωρίς τη θέληση του Αλέξανδρου.

    Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρονας ο Πρίαμος

    ούτε οι άλλοι Τρώες,

    ώστε να βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και της πόλης τους,

    για να ζει ο Αλέξανδρος μαζί με την Ελένη.

    Κι αν βέβαια και στα πρώτα χρόνια είχαν αυτή τη γνώμη,

    όταν πολλοί άλλοι Τρώες

    και μάλιστα και τα παιδιά του, σκοτώνονταν

    όσες φορές συγκρούονταν με τους Έλληνες,

    ο Πρίαμος, ακόμη κι αν συγκατοικούσε ο ίδιος με την Ελένη,

    θα την επέστρεφε στο Μενέλαο,

    για να απαλλαγούν ο ίδιος και οι υπήκοοί του από τις συμφορές της εποχής τους.

    Αλλά δεν είχαν την Ελένη, για να την επιστρέψουν

    ούτε τους πίστευαν οι Έλληνες, παρόλο που αυτοί έλεγαν την αλήθεια,

    όπως εγώ πιστεύω,

    επειδή ο θεός μηχανευόταν

    με την ολοκληρωτική τους καταστροφή

    να κάνουν ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό

    ότι δηλαδή για  τις μεγάλες αδικίες

    μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς. © Γιάννης Παπαθανασίου