Το να δημιουργείς είναι να σκέφτεσαι πιο έντονα. Ρεβερντί Π.

Κυριακή 2 Μαρτίου 2014

5η σκηνή (1140-1219)





ΕΛΕΝΗ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ 1961 Θέατρο Επιδαύρου Α ΚΑΤΣΕΛΗ-ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ(35,18)

35


Το ήθος των ηρώων
Ελένη: διακριτικά  χωρίς να υποτιμά τον άντρα της, του οποίου τα σχέδια απορρίπτει  ως ανεφάρμοστα, ευγενικά καταθέτει τη δική της πρόταση, εκτιμά τα δεδομένα και με ευρηματικότητα, τόλμη και αποφασιστικότητα καταστρώνει σχέδιο διαφυγής μελετημένο ως τις τελευταίες του λεπτομέρειες. Διαθέτει αυτοπεποίθηση και μαχητικότητα, χωρίς να είναι επιπόλαια και παρορμητική. Στην προσευχή της δεν ικετεύει τις δυο θεές, διεκδικεί τη σωτηρία ως το ελάχιστο που της οφείλουν.  
Μενέλαος: επιπόλαιος , βιαστικός και παρορμητικός, εμπιστεύεται τη σωματική ανδρεία, αγνοώντας τη δύναμη του μυαλού. Πείθεται ωστόσο, επιδεικνύοντας διαλλακτικότητα και διάθεση συνεργασίας, αποδέχεται χωρίς το σχέδιο της Ελένης ζητώντας καθοδήγηση ως την παραμικρή λεπτομέρεια.

Η συμβολή του κάθε ήρωα στο σχέδιο απόδρασης.
Χρήση της ειρωνικής μεθόδου από τον Ευριπίδη: (στίχ.1157) Η ίδια η Ελένη διατυπώνει μια στερεότυπη αντίληψη για τη γυναίκα («φαινόμενα»), στη συνέχεια όμως η Ελένη συμβάλλει καθοριστικά στην κατάστρωση του σχεδίου («πραγματικότητα»). Η αντίθεση αυτή ανάμεσα στα «φαινόμενα» και στην «πραγματικότητα» προκαλεί την ειρωνεία στο σημείο αυτό. Θα μπορούσε ωστόσο να υποστηριχτεί ότι εδώ αναπαράγεται ουσιαστικά η στερεότυπη αντίληψη για την επινοητική και δολερή γυναίκα, που τα καταφέρνει χάρη σε αυτές της τις ικανότητες. 

Ο δόλος ως μηχανή σωτηρίας – ο ρόλος των Θεών
Η «ηθική» του δόλου: Βλέπουμε αντιθέσεις και αντιφάσεις που προκύπτουν από τη χρήση του δόλου: ο δόλος στη ζωή των ηρώων μας, ο δόλος και το δίκαιο, ο «δικαιωμένος» δόλος (βλ. ας εμβαθύνουμε, σελ.81)

Οι δυο ήρωες, θύματα οι ίδιοι του δόλου των θεών, χρησιμοποιούν το δόλο, μοναδικό όπλο που διαθέτουν για να σωθούν και να δικαιωθούν. Ο δόλος των ανθρώπων, ένα πλέγμα από αλήθειες και ψέματα, αποκαθιστά την ισορροπία-αλήθεια ενάντια στο δόλο των θεών. Θεός και τύχη υποχωρούν μπροστά στην πρωτοβουλία-αυτενέργεια (ευβουλία) του ανθρώπου.




Ρόλος της ευφυΐας 
Στην κατάστρωση του σχεδίου βλέπουμε να παίζει ρόλο η εξυπνάδα και η επινοητικότητα. Με την παρουσίαση μιας τέτοιας κατάστασης ο Ευριπίδης επικρίνει την επικρατούσα αντίληψη ότι οι γυναίκες δεν ήταν σε θέση να δώσουν λύσεις σε προβλήματα και ότι είναι κατώτερες από τους άνδρες. Ίσως βέβαια ο Ευριπίδης να θέλει να παρουσιάσει τη στερεότυπη αντίληψη ότι οι γυναίκες είναι πονηρές.

Σε αυτή τη σκηνή οι ήρωες παρουσιάζονται πιο ελεύθεροι από τη θεϊκή βούληση και χρησιμοποιούν το μυαλό και τις ικανότητες τους για να πετύχουν το στόχο τους. Οι ήρωες παλεύουν για το δίκαιο που οι θεοί δεν μπορούν να εξασφαλίσουν.




Ο άνθρωπος του Ευριπίδη
Η θέση του ανθρώπου (στο τέλος του Β΄ Επεισοδίου) έχει αλλάξει,η μοίρα του εξακολουθεί να εξαρτάται από τη θέληση των θεών με τη διαφορά ότι τώρα ο άνθρωπος με τη βοήθεια των θεών και τη δική του κρίση μπορεί να πάρει τη τύχη στα χέρια του  (ανθρώπινη επινοητικότητα), προσπαθεί να αντισταθεί και να σωθεί (βλ. παράλλ.κείμενο 2, σελ.83)





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου