Το να δημιουργείς είναι να σκέφτεσαι πιο έντονα. Ρεβερντί Π.

Παρασκευή 25 Μαρτίου 2016

Η Νέα Παιδαγωγική Νίκος Καζαντζάκης


http://www.edutv.gr/deyterobathmia/nikos-kazantzakis




http://www.kazantzaki.gr/index.php?id=&pre_id=&level=&pre_level=&pp_level=&name=&from=&eggrafi=&subject=&text=&action=&lang=&error=&message=&searchKey=&first_arg=&first_arg_text=&first_op=&second_arg=&second_arg_text=&second_op=&third_arg=&third_arg_text=&counter=&library_record=&query= 

 Η Νέα Παιδαγωγική Νίκος Καζαντζάκης
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A107/391/2583,21824/index06_02.html





το παλιό σχολείο





Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο: Το κείμενο που περιλαμβάνεται στο σχολικό βιβλίο προέρχεται από το πέμπτο κεφάλαιο του πεζογραφήματος Αναφορά στον Γκρέκο, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1961 μετά το θάνατο του Καζαντζάκη. Το έργο  αυτό αποτελεί ουσιαστικά μια αυτοβιογραφία του συγγραφέα και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον ερμηνευτή του έργου του. Στο πέμπτο κεφάλαιο ο Καζαντζάκης αναφέρεται στις εμπειρίες που είχε από το δημοτικό σχολείο στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν οι παιδαγωγικές μέθοδοι που εφάρμοζαν οι δάσκαλοι χαρακτηρίζονταν από αυταρχισμό και απουσία σεβασμού της προσωπικότητας των παιδιών. Η Παιδαγωγική είναι η επιστήμη που εξετάζει την εκπαιδευτική διαδικασία και ασχολείται με τη διατύπωση γενικών αρχών και την περιγραφή των κατάλληλων μεθόδων για την επίτευξη του ορθότερου παιδαγωγικού αποτελέσματος.

   Θέμα του κειμένου είναι οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα του νεαρού μαθητή από την πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο αλλά και από το δάσκαλο την τετάρτης τάξης, που τότε ήταν και η τελευταία, αφού το δημοτικό ήταν τετρατάξιο.

   Επιμέρους θεματικά κέντρα: Θεματικά το κείμενο εστιάζει σε δύο σημεία. Πρώτα αποδίδει την εμπειρία της πρώτης μέρας στο σχολείο και της εγγραφής της στη συνείδηση των μαθητών και δεύτερον, κάνει λόγο για τις παιδαγωγικές μεθόδους της σχολικής ζωής στο παρελθόν, που έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.

   Περιεχόμενο- νόημα: Το απόσπασμα ξεκινάει με τα ανάμεικτα αισθήματα του νεαρού Καζαντζάκη τη μέρα που πρόκειται να πάει για πρώτη φορά στο σχολείο. Από τη μια νιώθει χαρούμενος και ανυπόμονος να ζήσει μια καινούρια εμπειρία, από την άλλη όμως νιώθει φόβο για τον άγνωστο κόσμο του σχολείου. Η παρουσία του πατέρα του δίνει στο παιδί την αίσθηση της στήριξης και της προστασίας. Ο πατέρας του όμως είναι αυτός που τον παραδίδει στον αγριεμένο δάσκαλο με τη βίτσα και του αναθέτει το έργο «να τον κάμει άνθρωπο» χτυπώντας τον. Στη συνέχεια ο αφηγητής διηγείται τις αναμνήσεις του από το Δημοτικό και ειδικά από την Τετάρτη τάξη που όλες συνέκλιναν στο εξής: στον ξυλοδαρμό των παιδιών σε κάθε ευκαιρία είτε αν δεν είχαν διαβάσει είτε αν η συμπεριφορά τους απέκλινε από τα δεδομένα του διευθυντή του σχολείου και της «Νέας Παιδαγωγικής» του.


   ΕΝΟΤΗΤΕΣ- ΠΛΑΓΙΟΤΙΤΛΟΙ:
1η ενότητα: «Με τα μαγικά πάντα μάτια…κι έδειξε τη βίτσα». Η πρώτη μέρα στο δημοτικό σχολείο.
2η ενότητα: «Από το δημοτικό σχολείο…ας φέρει βούτυρο». Οι αναμνήσεις από το δημοτικό σχολείο και ειδικά από την τετάρτη τάξη.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Αφηγητής: Μετέχει στην εξέλιξη της πλοκής (ομοδιηγητικός,  εσωτερική εστίαση, οπτική γωνία ώριμου αφηγητή).

 Αφήγηση: Πρωτοπρόσωπη που μας επιτρέπει να χαρακτηρίσουμε το κείμενο ως αυτοβιογραφικό.

 Αφηγηματικές τεχνικές: Αφήγηση, περιγραφή και διάλογος.

Ειρωνεία και σαρκασμός
Σε αρκετά σημεία του κειμένου υπάρχει διάχυτη ειρωνεία και σαρκασμός απέναντι στη στάση του δασκάλου, που υποτίθεται ότι φέρνει τη Νέα Παιδαγωγική και οι μαθητές δεν τις αντιλαμβάνονται και νομίζουν ότι είναι η γυναίκα του.

χιούμορ

Το κείμενο είναι διανθισμένο με χιουμοριστικές σκηνές ή φράσεις.

   Εκφραστικά μέσα: 
 Παρομοιώσεις (σαν μικρό καταστολισμένο σφαγάρι, σαν κρανία), μεταφορές (μαγικά μάτια, πολύβουο γεμάτο μέλι και μέλισσες μυαλό, κάρφωσα τα μάτια μου) ,
 προσωποποίηση (η Παιδαγωγική θα έλειπε, θα ΄ταν σπίτι),
μεταφορά «Μια μέρα έδεσα κόμπο την καρδιά μου»
 εικόνες (η μητέρα που αποχαιρετά το παιδί, το πατρικό χέρι που τον κρατά, η εικόνα του δασκάλου με τη βίτσα), 
ασύνδετο σχήμα (με τα μαγικά πάντα μάτια…με κόκκινες φούντες στα πόδια)
  
 Χώρος: Κρήτη
 Χρόνος: Γίνονται αναδρομές σε αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας του αφηγητή και χρησιμοποιούνται ρήματα κυρίως σε χρόνο  παρατατικό και αόριστο.

   Γλώσσα: Η γλώσσα του αποσπάσματος είναι δημοτική με κρητικούς ιδιωματισμούς (σκολειό, αντρειευόμουν, χτίρι, φούχτα, περφάνια, κάμε, παρέδωκε, θωράς).
   Ύφος: Το ύφος του  κειμένου είναι απλό με έντονα στοιχεία γλαφυρότητας που οφείλονται στην παρουσία πολλών μεταφορών. Ο τόνος γίνεται ειρωνικός όταν το παιδί αναφέρεται στη Νέα Παιδαγωγική και χιουμοριστικός όταν την ταυτίζει με  γυναίκα. Τέλος, η συχνή χρήση της ημιπεριόδου (άνω τελεία) κάνει το ύφος της αφήγησης γοργό, ενώ οι διάλογοι προσδίδουν ζωντάνια και παραστατικότητα στο λόγο.
 
   Ιδέες- συναισθήματα:
Παρουσιάζονται οι αυταρχικές παιδαγωγικές μέθοδοι του παρελθόντος και ο αντίκτυπός τους στις τρυφερές παιδικές ψυχές. Οι ιδέες της Νέας Παιδαγωγικής παραποιούνται και δεν εφαρμόζονται από τους εκπαιδευτικούς. Ακόμη, διαγράφονται οι σχέσεις μεταξύ παιδιών- γονιών εκείνη την εποχή: το πρότυπο της τρυφερής και στοργικής μάνας σε αντιδιαστολή με τον συγκρατημένο και σκληρό πατέρα.

Παλαιότερες παιδαγωγικές μέθοδοι
- Η Νέα Παιδαγωγική έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες μεθόδους οι οποίες στηρίζονταν σε έναν εγκεφαλικό τρόπο προσέγγισης της γνώσης. Δηλαδή τα παιδιά αποκτούσαν νέες γνώσεις, αποστηθίζοντας κομμάτια του βιβλίου χωρίς καλά καλά να καταλαβαίνουν τι διαβάζουν.
Αυτή η μέθοδος στις μέρες μας θεωρείται εντελώς παρωχημένη (=ξεπερασμένη) και απαρχαιωμένη.
- Επιπλέον, στηρίζονταν στην εντελώς αυταρχική και καταπιεστική συμπεριφορά του δασκάλου απέναντι στους μαθητές, χωρίς ίχνος κατανόησης ή ευαισθησίας απέναντι στην ηλικία τους και τις παιδικές ζαβολιές τους. Συχνά μάλιστα ο δάσκαλος τιμωρούσε τους μαθητές ή τους έδινε ξύλο. 

Σχέσεις παιδιών / γονιών
Από τη μια μεριά βλέπουμε την τρυφερή και ευαίσθητη στάση της μάνας, η οποία προσπαθεί να εμψυχώσει και να στηρίξει το μικρό παιδί στην καινούρια εμπειρία της ζωής του (πρώτη μέρα στο Δημοτικό Σχολείο) κρεμώντας στο λαιμό του το χρυσό σταυρουλάκι της βάφτισης και δίνοντάς του να μυρίζει ένα κλωνί βασιλικό.
Από την άλλη μεριά βλέπουμε την αυστηρή και ψυχρή στάση του πατέρα του. Ο πατέρας παρουσιάζεται δυναμικός και σοβαρός, αλλά ποτέ δεν έχει δείξει στο παρελθόν την παραμικρή τρυφερότητα στο γιο του. Έτσι, όταν τον χαϊδεύει για πρώτη φορά, την ημέρα που τον συνοδεύει στο σχολείο, ο μικρός μένει έκπληκτος και απορεί. Η ξαφνική και απρόσμενη κίνηση τρυφερότητας του πατέρα αντί να τον αποφορτίσει (= να τον χαλαρώσει) τον τρομάζει και τον κάνει να αισθανθεί σύγχυση, διότι κάτι τέτοιο δεν έχει ξανασυμβεί.

Πρόκειται για μία παλαιότερη αντίληψη αγωγής σύμφωνα με την οποία οι γονείς (και ιδιαίτερα ο πατέρας) αποφεύγουν τις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας απέναντι στα παιδιά τους, τα κρατούν σε απόσταση και τους επιβάλλουν πειθαρχία. Έχουμε ένα μοντέλο πατριαρχικής οικογένειας, όπου ο πατέρας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος και εξουσιαστής όλων.

Συναισθήματα παιδιού
Τα συναισθήματα του παιδιού είναι ανάμεικτα.
Από τη μια μεριά νιώθει χαρούμενος και περήφανος που πηγαίνει στο σχολείο, από την άλλη νιώθει φόβο για το άγνωστο, αγωνία, ανασφάλεια με την επισημότητα της προετοιμασίας.
Η μάνα τον στηρίζει συναισθηματικά ενώ ο πατέρας του προξενεί φόβο και σύγχυση. Ιδιαίτερα δε όταν δίνει στον δάσκαλο το ελέυθερο να δίνει στον μικρό ξύλο. 

  Χαρακτηρισμός προσώπων:
Αφηγητής-συγγραφέας: χαρούμενος, περήφανος, ανυπόμονος , φοβισμένος.
 Δάσκαλος και Διευθυντής του Δημοτικού: αυταρχικός, αντιπαθής, δεν είναι ανεκτικός και στερείται του χιούμορ, σοβαροφανής, απειλητικός.
Μητέρα: στοργική, τρυφερή.
Πατέρας: συγκρατημένος, λιγομίλητος, συντηρητικός, θεοσεβούμενος.





«Η εκδρομή του Δημητρού» Κατίνας Γ. Παπά

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A107/391/2586,21844/extras/texts/index06_02_parallilo_papa.html
 http://gym-evsch-n-smyrn.att.sch.gr/stuedents/ergasies2012-13/ergasia-neoel-logotexnia-a3.pdf

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το διήγημα αυτό είναι παρμένο από την απλή καθημερινή ζωή μιας περασμένης εποχής. Καταπιάνεται με την ανέμελη και συνάμα σοβαρή ζωή του δημοτικού σχολείου. Η συγγραφέας βάζει τον αναγνώστη να δει τη ζωή και το σχολείο μέσα από τα παιδικά μάτια του Δημητρού, του μικρού ήρωα του διηγήματος μας.
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
·        1η Ενότητα: «Σήμερα…αποκοιμήθηκαν». Στην ενότητα αυτή περιγράφεται η προετοιμασία και η προσμονή του Δημητρού για την εκδρομή.
·        2η Ενότητα: «Την άλλη μέρα …είπε ο Δημητρός». Η εκδρομή που χάνεται.
5. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΔΕΑ
H συγγραφέας μέσα από μια απλή περίπτωση σχολικής εκδρομής ζωντανεύει παλαιότερες καθημερινές σκηνές που χάθηκαν για πάντα. Συνάμα αντικρίζει τον κόσμο, το περιβάλλον, το σχολείο μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Ο παιδικός κόσμος αθώος, πλούσιος σε αισθήματα, γεμάτος με ζωηρές εικόνες ξετυλίγεται σε κάθε στιγμή του διηγήματος.



Πώς έγινα δάσκαλος
Αλέξανδρος Δελμούζος

Το παρακάτω κείμενο είναι απόσπασμα από το
Γράμμα σ' ένα φίλο μου, που έγραψε ο Αλέξ. Δελμούζοςτο 1921. Εκεί εξηγεί για ποιους λόγους αποφάσισε να
σπουδάσει Φιλολογία και να γίνει δάσκαλος, να αφοσιωθεί δηλαδή στο παιδαγωγικό έργο



Μαθητές: Ο μικρός Αλέξανδρος αγαπούσε πολύ τη φύση
και ήταν ένας μικρός λάτρης της ζωής. Στα βουνά, στο λόγκο και στα χωράφια πήγαινε για να χαλαρώσει και να ηρεμήσει, ενώ το σχολείο το έβλεπε σαν ένα «Νησί των Νεκρών», ένα χώρο ξερής και άγονης γνώσης
που δίνονταν από το δάσκαλο χωρίς ενδιαφέρον. 

Εκπαιδευτικοί: Ο δάσκαλος δεν προσπαθούσε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των παιδιών,
αλλά να επιβάλλει το σεβασμό με το φόβο και τον καταναγκασμό.

Εκπαιδευτικό Σύστημα: Το εκπαιδευτικό σύστημα σε εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν το ίδιο με  τα  υπόλοιπα  και  βασίζονταν  στην  ξερή απομνημόνευση  γνώσεων.  Μόνο  που  τότε  ο δάσκαλος  φώναζε  τα  παιδιά  με παρατσούκλια  το  καθένα.  Αλίμονο,  σε  κάποιο  παιδί  αν ξεχνούσε μια από τις τόσες πληροφορίες που τους είχε δώσει ο δάσκαλος. Η βέργα έπεφτε
βροχή μαζί με τις βρισιές.




Στα κείμενα
«Η Νέα Παιδαγωγική» του Ν. Καζαντζάκη,

«Η εκδρομή του Δημητρού» της Κ. Παπά και

«Πως έγινα δάσκαλος»  του  Α.  Δελμούζου
 εντοπίζονται  και  ομαδοποιούνται  οι  ομοιότητες  – διαφορές των μαθητών,  των  δασκάλων  και  του  εκπαιδευτικού  συστήματος,  όπως παρουσιάζονται  από  τα  κείμενα  των  συγγραφέων.

2o Γυμνάσιο Κω, Tα παιδιά της χορωδίας, μια διδακτική απόπειρα




 
 


ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ
Τα Παιδιά της Χορωδίας  ( Les Choristes), 2004
Σκηνοθεσία:   Christophe Barratier
Μουσική:  Bruno Coulais 

(1) Ποια είναι η υπόθεση της ταινίας και ποιοι οι κυριότεροι ήρωες;

(2) Όταν έρχεται ο δάσκαλος μουσικής Κλεμάν Ματιέ  στο σχολείο, α) πώς συμπεριφέρονται τα παιδιά στην τάξη και τι γνώμη έχουν για το μάθημα;  β) τι σχέσεις έχουν με τους δασκάλους τους;

(3) Η συμμετοχή στη χορωδία ποια αλλαγή φέρνει στη συμπεριφορά των παιδιών;   

(4) Σας άρεσε η ταινία; Τι σας έκανε εντύπωση περισσότερο;

(5) Ποια σκηνή σε συγκίνησε περισσότερο; Γιατί;

(6) Ποιες σκέψεις για το εκπαιδευτικό σύστημα σου δημιούργησε η   
      ταινία;



1 σχόλιο: